Sekcja Dialektologii i Socjolingwistyki Koła Naukowego Językoznawców Studentów  UJ przybliży Wam podstawową terminologię związaną z gwarami oraz dialektami.

Dialekt to terytorialna odmiana języka narodowego różniąca się od standardowego wariantu cechami fonetycznymi, fleksyjnymi, leksykalnymi i składniowymi. Dialekt obejmuje większy obszar, skupiając od kilku do nawet kilkuset gwar (przy założeniu, że każda wieś ma swoją gwarę).

Obecnie tradycyjnie wyróżniamy cztery główne dialekty: mazowiecki, małopolski, wielkopolski oraz śląski. Sprawa Kaszub jest bardziej skomplikowana, dlatego też częściej mówi się o języku kaszubskim niż o dialekcie.

Gwara to również terytorialna odmiana języka narodowego, lecz z mniejszego obszaru np. jednej lub kilku wsi.

Regionalizmy to zazwyczaj nieuświadomione odrębności językowe charakteryzujące mowę wykształconych mieszkańców danego regionu (np. Krakowa). Są to nie tylko różnice leksykalne, ale także fonetyczne, fleksyjne, słowotwórcze i składniowe. Mogą mieć źródło w gwarach, staropolszczyźnie, a nawet we wpływach języków obcych. W jednym z filmów na naszym kanale na YouTube dr Donata Ochmann zaprezentowała jeden z krakowskich regionalizmów – kajzerkę. Serdecznie zapraszamy do obejrzenia tego filmu.

Nauka zajmująca się badaniem gwar i dialektów to dialektologia. Często gwara oceniana jest negatywnie przez skojarzenie z mową ludzi pochodzących z małych miejscowości lub wsi. Jednak stanowi ona dla nas bezcenny dar, który warto poznawać, opisywać, by móc go przekazać kolejnym pokoleniom. Pamiętajcie! Gwara nie jest gorszą odmianą polszczyzny, a regionalizmy nie są błędami językowymi!